Η διαφθορά αναπτύσσεται ακόμη περισσότερο σε περιόδους κρίσης, ιδιαίτερα όταν τα θεσμικά όργανα και η εποπτεία είναι αδύναμα και η δημόσια εμπιστοσύνη είναι χαμηλή, σύμφωνα με τη μελέτη που εκπόνησε το Cyprus Integrity Forum(CIF) με τίτλο «Η αναγκαιότητα για διαφάνεια στην εποχή της πανδημίας COVID-19: Η έξαρση του διαχρονικού φαινομένου της διαφθοράς σε περιόδους κρίσης» .
Σύμφωνα με τη μελέτη, κατά τη διάρκεια κρίσεων, όπως και το ξέσπασμα ενός θανατηφόρου ιού, ο κίνδυνος διαφθοράς στην υγειονομική περίθαλψη επιδεινώνεται από τη δραματικά αυξημένη πίεση στο σύστημα. Η αναστάτωση, η αβεβαιότητα και ο αποπροσανατολισμός συμβάλλουν σε ένα περιβάλλον στο οποίο διεφθαρμένοι μπορούν να επωφεληθούν από την κρίση προς όφελός τους. Είναι σημαντικό να διατηρηθεί και να επεκταθεί η διαφάνεια, η ανοικτότητα και η ακεραιότητα σε ολόκληρο τον τομέα της υγείας. Υπάρχουν αρκετά κρίσιμα μέτρα που μπορούν να ληφθούν κατά της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της ανοικτής δημοσίευσης ερευνών για εμβόλια και θεραπείες, της προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers) στα συστήματα υγείας και της διασφάλισης ίσης πρόσβασης σε θεραπεία που σώζει ζωές, προστίθεται. Ωστόσο, όπως αναφέρεται, η ανάγκη διαφάνειας και λογοδοσίας υπερβαίνει τα ίδια τα συστήματα υγείας.
Ο Προέδρος του ΔΣ του CIF Μάριος Σκανδάλης, δήλωσε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι «η πανδημία του Covid 19 δεν αποτελεί αποκλειστικά μια σημαντική πρόκληση για όλο τον κόσμο στον τομέα της υγείας, αλλά την ίδια στιγμή και μια ευκαιρία για όλες τις κυβερνήσεις και εταίρους να δοκιμάσουν την αποτελεσματική τους βούληση για διαχείριση των διαφόρων παράλληλων ζημιών που δημιουργήθηκαν με πρώτιστο αυτό της οικονομίας. Αυτή ακριβώς η παγκόσμια πρόκληση θα αναδείξει την πραγματική τιμιότητα και διαφάνεια των όσων λέγονται πολύ συχνά από όλες τις κυβερνήσεις ανά το παγκόσμιο. Η βούληση και πολιτική που ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα από την Κυπριακή Κυβέρνηση για διαχείριση αυτού του ιού αποδείχθηκε πλήρως επιτυχής κατατάσσοντας την Κύπρο μας ως μια από τις πιο ασφαλής χώρες στον κόσμο αφήνοντας πίσω χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία την Ισπανία, κλπ. Αυτό που αναμένεται να επιδείξουμε τώρα είναι την αποτελεσματική μας βούληση για ορθολογιστική και με πλήρη διαφάνεια, διαχείριση αυτών των ζημιών που επέφερε αυτή η πανδημία, ιδίως στον τομέα της οικονομίας. Εύκολες λύσεις υπάρχουν πολλές αλλά πραγματικά διαφανείς και διαχρονικά σταθερές λύσεις πολύ λίγες, που να μην είναι επιρρεπείς σε διάφορα σχήματα διαφθοράς και οι οποίες δεν θα διαιωνίσουν το στίγμα της κοινωνικής ανισότητας και έλλειψης πραγματικής ακεραιότητας. Αυτές οι λιγοστές λύσεις χρειάζονται και το ανάλογο πολιτικό θάρρος και ήθος για να εφαρμοστούν».
Η συγκεκριμένη μελέτη του Cyprus Integrity Forum, είπε, «αναδεικνύει τις παγίδες που πρέπει να αποφευχθούν ούτως ώστε να διαφυλαχθεί η βιωσιμότητα του τόπου μας η κοινωνική ισότητα και περιβαλλοντική ακεραιότητα και πάνω από όλα να διαφυλαχθεί το κύρος της χώρας μας ως κράτος δικαίου και ήθους και όχι ως κέντρο ευκαιριακής διαφθοράς όπως διάφοροι μας κατηγόρησαν στον παρελθόν και αναμένουν την ευκαιρία να πράξουν το ίδιο και στο μέλλον». «Αυτή είναι η μεγάλη ευκαιρία να αναδείξουμε την νέα Κύπρο μας και αναμένουμε ότι οι κινήσεις της κυβέρνησης και των διαφόρων εταίρων μας θα είναι ανάλογες με τις αποτελεσματικές κινήσεις που πάρθηκαν από την πρώτη μέρα για διαχείριση του ιού», πρόσθεσε. Ως Cyprus Integrity Forum, κατέληξε, «θα στηρίξουμε τέτοια αποτελεσματικά μέτρα, αλλά την ίδια στιγμή θα παραμείνουμε και αυστηροί κριτές σε περίπτωση προώθησης ευκαιριακών ή αναποτελεσματικών μέτρων που θα διακινδυνεύσουν το κύρος και τη φήμη της χώρας μας και θα διαιωνίσουν τις κατηγορίες των προηγουμένων ετών στη βάση έλλειψης διαφάνειας, βιωσιμότητας, διαχρονικής σταθερότητας και ηθικής».
Η Ομάδα Κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της διαφθοράς (GRECO) δημοσίευσε κατευθυντήριες γραμμές που απευθύνονται στα 50 κράτη μέλη της με στόχο την πρόληψη της διαφθοράς στο πλαίσιο της έκτακτης ανάγκης για την υγεία που προκαλείται από την πανδημία COVID-19. Οι κατευθυντήριες γραμμές, που εκδόθηκαν από τον Πρόεδρο της GRECO, Marin Mrčela, υπογραμμίζουν ότι η πανδημία αυξάνει τους κινδύνους διαφθοράς. O τομέας της υγείας είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένος, ιδίως λόγω της αύξησης της επείγουσας ανάγκης για ιατρικές προμήθειες και της απλοποίησης των κανόνων για τις προμήθειες, της ανάγκης για εξεύρεση εγκαταστάσεων και το υπερφορτωμένο ιατρικό προσωπικό. Ο Πρόεδρος της GRECO, δήλωσε ότι «οι αποφάσεις που σχετίζονται με τα μέτρα των κεντρικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών για την αντιμετώπιση της πανδημίας πρέπει να είναι διαφανείς και να υπόκεινται σε εποπτεία και λογοδοσία. Οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος στον τομέα της υγείας πρέπει να προστατεύονται».Επισημαίνεται ότι η διαφάνεια στον δημόσιο τομέα είναι ένα από τα πιο σημαντικά μέσα για την πρόληψη της διαφθοράς, ανεξαρτήτως μορφής. «Η ανάγκη τακτικών και αξιόπιστων πληροφοριών από δημόσιους οργανισμούς είναι ζωτικής σημασίας σε περιόδους έκτακτης ανάγκης. Αυτό αφορά την εξάπλωση και τους κινδύνους της πανδημίας καθαυτής, αλλά και τα έκτακτα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπισή τους. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στο COVID-19 να θέσει σε κίνδυνο τις αξίες και τα πρότυπα μας, συμπεριλαμβανομένης της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Οι πλατφόρμες ψηφιακών πληροφοριών, όπως οι ειδικές πύλες διαφάνειας, είναι πολύτιμα εργαλεία πρόληψης της διαφθοράς και συμβάλλουν στην προστασία του κράτους δικαίου», πρόσθεσε.
Σημειώνεται ότι οι πρακτικές διαφθοράς ενδέχεται να επηρεάσουν το δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα και να σχετιστούν με το σύστημα προμηθειών, τη δωροδοκία σε ιατρικές υπηρεσίες και τη διαφθορά στην έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων συμφερόντων και του ρόλου των ομάδων συμφερόντων. Επίσης, υπάρχει ο κίνδυνος εκδήλωσης περιπτώσεων απάτης που σχετίζονται με την εμπορία πλαστών ιατρικών προϊόντων που και αυτό με τη σειρά τους εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Κατά τη διάρκεια αυτής της άνευ προηγουμένου κρίσης, προστίθεται, οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη εντείνουν τις προσπάθειές τους για την καταπολέμηση της παγκόσμιας εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, λαμβάνοντας διάφορα μέτρα για την υποστήριξη των συστημάτων δημόσιας υγείας, τη διαφύλαξη της οικονομίας και τη διασφάλιση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.
Τέλος, είναι σημαντικό, σύμφωνα με το CIF, οι κυβερνήσεις να ενεργούν με ανοικτό και διαφανή τρόπο, προκειμένου να οικοδομήσουν και να διατηρήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Καθώς η πανδημία του COVID-19 συνεχίζει να εξαπλώνεται, πρέπει να έχουμε ανοικτές και ειλικρινείς συζητήσεις για τα τρωτά σημεία των συστημάτων υγείας που τα καθιστούν πιο ευάλωτα στη διαφθορά, προστίθεται.
Με πληροφορίες από ΚΥΠΕ
